„Death Stranding” to arcydzieło. I niech takim pozostanie – bez ekranizacji, bez cięć

Nie każdą historię da się opowiedzieć inaczej. Nie każdą opowieść trzeba uwspólniać, kondensować, przekładać na nowe języki. Są dzieła, które istnieją w pełni tylko w formie, w jakiej zostały stworzone. „Death Stranding” Hideo Kojimy – obie części – to właśnie takie doświadczenie. Kompletne, samowystarczalne, nieprzekładalne, wręcz transcendentalne.

Hideo Kojima od zawsze był reżyserem uwięzionym w ciele projektanta gier. Ale właśnie dzięki temu potrafił wymykać się granicom medium – nie po to, by z niego uciec, lecz by je przedefiniować.

W „Death Stranding” i jego kontynuacji nie chodzi o to, by „grać”, lecz by być w tym świecie, przeżywać go całym sobą: przez opór, przez samotność, przez rytuał. Próba ekranizacji tego dzieła byłaby jak zamiana doświadczenia snu w opowieść – nawet jeśli słowa byłyby piękne, sens by zginął.

Dlatego z przerażeniem patrzę na coraz częstsze pokusy adaptacyjne. Tak jak „The Last of Us” z sezonu na sezon traciło coś z pierwotnej duszy – skupiając się na powierzchniowych wzruszeniach, a nie emocjonalnej architekturze budowanej godzinami interakcji – tak samo „Death Stranding” w wersji serialowej czy filmowej stałoby się karykaturą samego siebie.

Gdyby ktoś kiedykolwiek zaproponował adaptację tej gry, powinniśmy odpowiedzieć tylko jednym: zostawcie to w spokoju. Niczego nie trzeba dodawać.

Medytacja w ruchu

Obie części „Death Stranding” są opowieściami o łączeniu tego, co zostało rozerwane – nie tylko w sensie społecznym, ale też metafizycznym. To świat po katastrofie, która nie tyle unicestwiła cywilizację, ile złamała coś głębszego: strukturę czasu, ciągłość przestrzeni, sensowność śmierci i granice życia.

To świat, w którym zanikły nie tylko miasta, ale i powody, by do nich wracać. Ludzie ukryli się w samotnych bunkrach, odcięci od siebie fizycznie i emocjonalnie, komunikując się przez technologię, ale nie potrafiąc już jej zaufać. W tym świecie gracz wciela się w kuriera – samotnego pielgrzyma – który nie nosi broni, ale ładunki.

Nie walczy o przetrwanie, lecz o odnowienie relacji. Nie prze do przodu z misją bohatera, ale raczej brnie przez błoto, śnieg i ciszę z jedynym celem: dotrzeć. Przetrwać. Zostać zauważonym.

„Death Stranding” i „Death Stranding 2” to gry skomplikowane, niepokojące, dla wielu – odrzucające

To opowieść o powolnym odbudowywaniu tkanki rzeczywistości – cegła po cegle, most po moście, przesyłka po przesyłce. Ale to także głęboko osobista historia o nieufności i potrzebie bliskości, o wstydzie, który nie pozwala prosić o pomoc, i o nadziei, która nie chce zgasnąć.

Samotność w „Death Stranding” nie jest tylko stanem emocjonalnym, ale geograficznym faktem. Każda dolina, każde wzniesienie, każda rzeka jest symboliczną przeszkodą, którą musimy pokonać nie tylko fizycznie, ale i duchowo. Przestrzeń nie jest tu tylko tłem – jest współbohaterem, żywym bytem, który reaguje na nasze kroki, uczy pokory, zmusza do refleksji.

Wiele osób twierdzi, że „DS” i „DS2” to „symulator kuriera”, ale to duże uproszczenie (choć coś w tym jest)

Druga część – bardziej dojrzała, jeszcze bardziej introspektywna – rozbudowuje tę metafizyczną mapę. Tu nie chodzi już tylko o odbudowę świata, ale o jego redefinicję. Nie wystarczy już łączyć ludzi – trzeba zrozumieć, kim się jest, kiedy świat przestaje dawać odpowiedzi.

Gdzie kończy się technologia, a zaczyna zaufanie? Co oznacza przeszłość, jeśli czas nie działa tak, jak powinien? Czy relacje mogą przetrwać w świecie, który sam siebie nie rozumie? Kojima stawia pytania, na które nie da się odpowiedzieć jednym dialogiem czy zwrotem akcji. Ich sens wyłania się z drogi – z trudu, z potu, z milczenia.

To filozofia niepodana wprost, ale zaszyta głęboko w rytmie doświadczenia. Obie gry zanurzone są w filozofii relacyjności – od Emmanuela Lévinasa, przez Martina Heideggera, po współczesnych myślicieli egzystencji i technologii, takich jak Bernard Stiegler czy Yuk Hui.

Kojima nie tłumaczy ich tez, nie cytuje, nie moralizuje – ale przetwarza ich intuicje w język interakcji, ruchu, czasu ekranowego. Gra nie mówi nam, co myśleć – zmusza nas do myślenia, bo każda czynność, choćby najprostsza, staje się momentem autorefleksji.

Tu nie chodzi o akcję, fabularne twisty ani spektakularne walki. „Death Stranding” to medytacja w ruchu – doświadczenie, które płynie z ciała gracza, z jego rytmu gry, z jego decyzji i porażek. Z momentów, kiedy się zatrzymuje i patrzy. Z chwil, kiedy postanawia pomóc komuś obcemu, kładąc drabinę nad przepaścią, choć sam już jej nie potrzebuje.

To są gesty, których żadne kino nie odda – bo tylko gra jako medium potrafi sprawić, że współodczuwanie staje się mechaniką. I właśnie dlatego tej historii nie można przenieść na żaden inny język.

Mechanika jako metafizyka

W czasach, gdy większość gier próbuje być „przyjemna”, prowadząc gracza za rękę, nagradzając go za każdą drobnostkę i skracając dystans między punktem A a punktem B do szybkiej podróży, Hideo Kojima robi coś zupełnie odwrotnego: tworzy grę, która nigdy nie ułatwia.

„Death Stranding” to doświadczenie, które zaczyna się od bólu – fizycznego zmęczenia palców od ciągłego balansowania ciężaru, psychicznej frustracji z powodu upadku tuż przed celem, i egzystencjalnego pytania: po co ja to właściwie robię?

„DS” i „DS2” to nie są zwykłe gry, to doświadczenie wręcz transcendentalne – ale nie dla każdego

Ale właśnie w tym tkwi geniusz tej gry – w powolnym, medytacyjnym rytmie, który wciąga gracza w stan niepokoju, zmusza do skupienia, a potem – niespodziewanie – daje głęboki spokój. Każda przeszkoda, nawet najdrobniejsza, ma znaczenie. Każda wspinaczka staje się doświadczeniem transformacji. A każdy most, drabina czy linia poręczowa pozostawiona przez innego gracza w trybie asynchronicznego multiplayera – jest jak ręka wyciągnięta z pustki. Jak przypomnienie, że nie jesteś sam.

To, co w innych grach byłoby „utrudnieniem”, tutaj jest rdzeniem przeżycia. Przenoszenie ciężkich ładunków przez góry i rzeki, pokonywanie niestabilnego terenu, walka z pogodą, błotem, grawitacją i własnym zmęczeniem – to wszystko układa się w mechaniczny poemat o cierpliwości i wytrwałości.

Nic nie dzieje się szybko, a każde dotarcie do celu smakuje jak odkupienie. Gracz nie jest już tylko graczem – staje się ciałem w przestrzeni, świadomym każdego kroku, każdego błędu, każdego wyboru. Rozgrywka nie służy opowieści. Ona jest opowieścią.

Nie ma i nie będzie drugiej takiej gry, jak „Death Stranding” – przynajmniej do momentu premiery „trójki”

W drugiej części tej opowieści, mechaniki stają się jeszcze bardziej splecione z fabułą – niemal organicznie. Systemy komunikacji, transportu, konstrukcji i interakcji z innymi graczami ewoluują, by jeszcze pełniej oddać napięcie między izolacją a wspólnotą, między cierpieniem a współczuciem. Niektóre elementy rozgrywki wydają się wręcz intymne – jakbyśmy dotykali nie interfejsu, lecz emocji.

To doświadczenie głęboko performatywne – jakbyśmy brali udział w rytuale. Nie chodzi tu o szybkie bodźce, ale o rytm, oddech, powtarzalność. O doświadczenie, które nie tylko opowiada historię, ale generuje ją wewnątrz gracza. W „Death Stranding” to, co robimy, ma znaczenie nie dlatego, że gra tak mówi – ale dlatego, że czujemy to w ciele. I tylko gra jako medium jest w stanie wygenerować ten poziom empatii: taktylnej, kinetycznej, niemal cielesnej.

Dlatego próba „opowiedzenia” tej historii inaczej – bez interakcji, bez uczestnictwa, bez fizycznego trudu i duchowej nagrody – byłaby jak próba przeczytania modlitwy bez wiary. Słowa pozostałyby takie same. Obrazy mogłyby być jeszcze bardziej spektakularne. Ale duch – to, co naprawdę porusza – umknąłby bezpowrotnie. „Death Stranding” nie jest tylko grą. Jest sposobem bycia w świecie. A takiego doświadczenia nie da się zamienić w scenariusz.

Kojima jako filozof popkultury

Hideo Kojima nie jest już tylko twórcą gier. To artysta totalny, wizjoner, który dostrzega w interaktywnej narracji coś więcej niż sekwencję zadań do wykonania czy strumień bodźców. Jest jednym z nielicznych współczesnych twórców, którzy traktują grę jako pełnoprawne medium ekspresji filozoficznej – porównywalne z literaturą, kinem czy sztuką konceptualną.

W jego projektach gra nie jest środkiem do celu, lecz przestrzenią kontemplacji. Otwiera się przed graczem jak labirynt znaczeń, stawiając pytania, które nie mają łatwych odpowiedzi – i nie muszą ich mieć. W epoce kultury natychmiastowej gratyfikacji i algorytmicznego tempa, twórczość Kojimy stanowi oazę powolności, namysłu i autorefleksji.

W „DS” i „DS2” jest tyle cutscenek, że zdążycie się poczuć jak podczas oglądania filmu/serialu

W świecie pełnym post-ironicznych parodii, klisz narracyjnych i marketingowych blockbusterów stworzonych z myślą o przewijaniu cutscenek, Kojima proponuje coś odważnego: grę jako rytuał obecności.

Interaktywność, którą większość twórców wykorzystuje do wzmacniania tempa i intensywności przeżyć, u niego staje się narzędziem introspekcji. To nie jest interakcja, która „bawi” – to interakcja, która łączy, czasem nawet konfrontuje gracza z samym sobą. W „Death Stranding” nie da się przejść przez historię bez zaangażowania.

To nie przypadek, że „Death Stranding” powstało w czasie narastającej globalnej niepewności, tuż przed wybuchem pandemii, która unaoczniła nam kruchość naszych więzi społecznych i struktur codzienności. Kojima wyprzedzał rzeczywistość – jakby słyszał echo nadchodzącego kryzysu relacji, zaufania, wspólnotowości.

Grając w „Death Stranding” po 2020 r., trudno było oprzeć się wrażeniu, że jego świat – zatomizowany, samotny, zaszyty w bunkrach – nie jest fikcją, lecz metaforą naszych dni. I właśnie to czyni jego dzieło tak poruszającym: potrafi opowiadać o przyszłości, która już się wydarzyła, i o teraźniejszości, której jeszcze nie rozumiemy.

Druga część – jeszcze bardziej duszna, niepokojąca, wręcz elegijna – nie tyle rozwija fabułę, co pogłębia diagnozę. To nie jest już tylko gra o świecie po katastrofie. To opowieść o kondycji człowieka, który musi zdefiniować siebie na nowo, w świecie bez punktów odniesienia.

Co to znaczy być człowiekiem w rzeczywistości, która nie daje się pojąć? Jak ocalić relacje, jeśli wszystko wokół poddane jest dezintegracji – czasu, przestrzeni, ciała, pamięci? Kojima nie odpowiada wprost, ale jego gra czuje te pytania i pozwala nam je przeżyć.

Świętość formy: po co psuć coś doskonałego?

Mówi się, że dobre historie warto opowiadać na nowo. Ale są też historie, których forma jest treścią. „Death Stranding” to nie tylko narracja – to rytm, ciężar, dźwięk, gest. Oglądając serial, nie będziesz się potykać na skalistym zboczu z ładunkiem na plecach. Nie zadrżysz, gdy zobaczysz wynurzonych. Nie będziesz wracać na piechotę przez spustoszony krajobraz, bo akurat rozładuje się akumulator motocykla.

„Death Stranding” i „Death Stranding 2” to jedne z najważniejszych gier ostatnich lat

Być może nadejdzie dzień, gdy ktoś ogłosi ekranizację „Death Stranding”. Być może zobaczymy Normana Reedusa znów jako Sama, tym razem w serialu. Ale nie pomylmy znanych twarzy z autentycznym doświadczeniem. „Death Stranding” to nie jest historia do obejrzenia – to historia do przeżycia. Jeśli ktoś naprawdę chce ją zrozumieć, musi założyć buty kuriera i ruszyć w drogę. Innej drogi nie ma.

To również warto przeczytać!

• „28 lat później” to nie tylko horror. To elegia dla człowieczeństwa po apokalipsie
• Mafia jak korporacja. „Strefa gangsterów” to najbardziej bezwzględny serial roku
• „Andor” to esencja „Gwiezdnych wojen”, na jaką zasługiwaliśmy
• Jedno ujęcie mówi więcej niż tysiąc cięć? Mastershot to opowieść bez filtra